Ewa Zięba, Grażyna Nowak-Starz, Beata Karakiewicz, Małgorzata Markowska, Jadwiga Krawczyńska, Dariusz Skawiński

pełny tekst

STRESZCZENIE
Wstęp. Okres adolescencji jest tym etapem w życiu człowieka, kiedy dokonuje się przeobrażenie dziecka w osobę dorosłą. Jest to z jednej strony końcowa faza dzieciństwa, z drugiej – zaczątek wieku dojrzałego. Na przestrzeni tego krótkiego czasu zachodzą radykalne zmiany fizyczne i psychiczne, które umożliwiają jednostce podjęcie nowych zadań i ról społecznych właściwych dla człowieka dorosłego. Rozwój człowieka to proces, który rozpoczyna się w momencie zapłodnienia, a kończy z chwilą osiągnięcia przez ustrój dojrzałości biologicznej. Okres rozwoju obejmuje dwie pierwsze dekady życia. W tym czasie zachodzą istotne zmiany dotyczące morfologii organizmu, składu ciała, funkcji metabolicznych, fizjologicznych i odpornościowych. Tempo przemian jest tym szybsze, im organizm jest młodszy.

Cel pracy. Ocena aktualnego stanu rozwoju morfologicznego dziewcząt z zaburzeniami miesiączkowania i bez zaburzeń w stanie zdrowia i rozwoju w świetle wybranych wskaźników wagowo-wzrostowych oraz ich dojrzewanie płciowe oceniane wiekiem menarche.
Materiał i metody. Zbadano 122 dziewczęta ze środowiska miejskiego i wiejskiego z zaburzeniami miesiączkowania oraz 240 dziewcząt bez zaburzeń w stanie zdrowia i rozwoju ze szkół podstawowych i gimnazjalnych środowiska miejskiego i wiejskiego. Badaniami objęto uczennice szkół podstawowych oraz gimnazjum w wieku od 13 do 16 lat. U wszystkich wystąpiła już pierwsza miesiączka. Wiek wystąpienia pierwszej menstruacji ustalono metodą retrospektywną z dokładnością do jednego miesiąca. Dla uzyskania danych somatometrycznych zastosowano techniki pomiarów antropometrycznych: wysokość, masa, smukłość ciała, wskaźnik BMI i Rohrera, zawartość tkanki tłuszczowej w ciele, gęstość ciała, tkanka aktywna i tkanka tłuszczowa w kilogramach i %.
Wyniki. Wczesny wiek menarche wiąże się z większym otłuszczeniem ciała. W badaniach zauważono, że u dziewcząt z zaburzeniami miesiączkowania ze środowiska miejskiego i wiejskiego wcześniejszy wiek menarche warunkuje zwiększoną masę ciała i wyższe BMI. Wraz z wiekiem wskaźniki wagowo-wzrostowe maleją.
Wnioski. Istnieje duża zależność między tempem dojrzewania a typem budowy ciała. Dziewczęta, u których pierwsza miesiączka wystąpiła w młodszym wieku, cechuje wyższa masa ciała i większe otłuszczenie niż ich późno dojrzewające rówieśniczki. Szybkie tempo dojrzewania może być jednym z czynników ryzyka wystąpienia otyłości w wieku dorosłym.