Z ziemi kanadyjskiej do Polski

To zapis niezwykłej historii obozu wojskowego w Kanadzie, skąd 21 tysięcy Polaków wyruszyło na fronty I wojny światowej. Do 5 lipca w Bibliotece Uniwersyteckiej można obejrzeć wystawę „Obóz Kościuszko w Niagara on the Lake, 1917-1919”.

Wernisaż wystawy odbył się 4 czerwca. Wzięli w nim udział autorzy, władze uczelni i parlamentarzyści.

Wystawa autorstwa dr Anitty Maksymowicz z Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze pokazuje Obóz Rekrutacyjny Armii Polskiej nazwany Obozem Kościuszko w Niagara-on-the-Lake w Kanadzie. Unikatowe zdjęcia pochodzą w większości z nowojorskiego archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP)

Wystawę przygotowano na 100-lecie czynu zbrojnego Polonii amerykańskiej. Liczy 116 banerów i plansz w różnych formatach. Mamy też fotokopie zdjęć, dokumentów, listów, wspomnień, szkiców i reprodukcji obrazów.

Wszystko to pokazuje historię obozu, przez który przeszło – począwszy od jego powstania w październiku 1917 aż do rozwiązania w marcu 1919 roku – ponad 22 tysiące polskich ochotników głównie ze Stanów Zjednoczonych. Rekruci za zgodą Stanów Zjednoczonych szkoleni byli przez oficerów kanadyjskich za pieniądze francuskie na terenie Kanady. Dużą rolę w przygotowaniach do powstania obozu i zgody władz trzech państw na jego powstanie tj. Francji, Stanów Zjednoczonych i Kanady, odegrał Ignacy Jan Paderewski; dowódcą obozu był Kanadyjczyk płk A.D. LePan.

Po dwumiesięcznym przeszkoleniu w Obozie Kościuszko w Niagara-on-the-Lake, sukcesywnie wyekspediowano 20,7 tys. polskich ochotników do Armii Polskiej we Francji. Było to wydarzenie bez precedensu w historii Stanów Zjednoczonych i Kanady, bowiem jedynie polska grupa etniczna dokonała takiej organizacji swojego wojska na Obczyźnie. Armia Polska we Francji, zwana od koloru mundurów Błękitną Armią, rekrutowała się z Polaków ochotników z Europy i innych kontynentów. Koszty wyszkolenia polskich ochotników z Ameryki i ich transportu do Francji, poniosła Francja. Żołnierzy przetransportowano do Europy trzydziestoma okrętami. Od lipca 1918 r. oddziały tej armii pod francuskim dowództwem walczyły z Niemcami na froncie we Francji. W październiku 1918 r. dowódcą Błękitnej Armii został gen. Józef Haller. Wiosną 1919 roku formacja ta została przetransportowana do Polski i weszła w skład Wojska Polskiego, walcząc w wojnie polsko-ukraińskiej (1919) i polsko-bolszewickiej (1919-1920).

Po wojnach do Ameryki, do swojej drugiej ojczyzny, powróciło około 12,5 tys. byłych żołnierzy Błękitnej Armii. Pozostali zginęli na wojnach lub zostali w Polsce i Europie. Ci którzy powrócili, w 1921 r. założyli w Cleveland, Ohio, Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, które działa do dziś i sfinansowało wykonanie wystawy.

Niestety w Polsce Niepodległej wysiłek ten był zapomniany, nawet przemilczany, nie mówiąc o czasach komunistycznych. Dzisiaj staramy się czyn zbrojny wychodźstwa polskiego w Ameryce z czasów I wojny światowej przywrócić na karty historii Stanów Zjednoczonych, Kanady i Polski.

Zdjęcia prezentowane na wystawie obrazują warunki życia rekrutów, żołnierską musztrę i ćwiczenia, czas wolny, uroczyste wydarzenia, obozową codzienność – wszystko poczynając od czasów rekrutacji, aż po wyjazd żołnierzy z Kanady przez Stany Zjednoczone AP do Francji.

Obóz Kościuszko był ważnym wydarzeniem także dla miasta Niagara-on-the-Lake i jego mieszkańców. Okazali oni wielką pomoc, wsparcie i sympatię polskim rekrutom.

 

Nasz profil na Facebook
Tweeter
YouTube
Radio Fraszka